Պատմության դասարանական

Երիտթուրքեր-

Երկմիասնական տերություն-

Թանզիմաթ-

Թորի-

Ժողովրդավարություն (Դեմոկրատիա)-

Իշխանության տարանջատման սկզբունք-

Լուսավորական շարժում-

Լուսավորյալ միապետ-

Խաղաղության կողմնակիցների միջազգային շարժում (Պացիֆիստ)-

Խղճի ազատություն-

Կայսերապաշտություն (Իմպերիալիզմ)-

Կացլեռ-

Կապիտալ-

Կոմունիզմ-

Կուսակցություն-

Protected: Պատմության ամփոփում

This content is password protected. To view it please enter your password below:

Password:

Դասարանական

Տալ բառերի բացատրությունը

Արևելյան հարց-

Բանվորներ-

Բոլշևիկներ-

Գաղութ-

Դաշնություն (ֆեդերացիա)-

Դոմինիոն-

Դրամատուն (բանկ)-

Ենիչեր-

Եռյակ դաշինք-

Եռյակ միություն-

Համաշխարհային պատմություն էջ 162-164

Պատմություն ապրիլի 7-13 առաջադրանք 1

Տալ հասկացությունների բացատրությունը

Աբսոլյուտիզմ-միահեծան իշխանություն

Ազատականություն (Լիբերալ)- Ազատամտություն

Ահաբեկչություն (Տեռորիզմ)- ահաբեկչական մեթոդների գործադրություն, ահաբեկչական գործունեություն

Ազգայինականություն (Նացիոնալիզմ)- քաղաքական գաղափարախոսություն և ուղղություն, որի հիմնական դրույթը ազգի արժեքավորությունն է՝ որպես հասարակական միասնության բարձրագույն ձև, և պետության ձևավորման գործում վերջինիս առաջնայնությունը:

ԱՄՆ-ի անկախության հռչակագիր- Հյուսիսային Ամերիկայի հեղափոխական ազատագրական պատերազմի ժամանակ՝ բրիտանական գաղութների (13 նահանգների) ներկայացուցիչների՝ Ֆիլադելֆիայի Մայրցամաքային 2-րդ կոնգրեսում, հուլիսի 4-ին ընդունված հռչակագիր, որն ազդարարում էր գաղութների անջատումն Անգլիայից և Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների ստեղծումը։

Անձի անձեռնմխելիություն- մարդու հիմնական և անօտարելի անձնական իրավունքներից։ Ենթադրում է կամայականության անթույլատրելիութ­յուն ճնշամիջոցների կիրառման ժամա­նակ։

Աշխարհի արհեստանոց-

Աշխարհի անհավասարաչափ զարգացում-

Առաջին կայսրություն-

Բազմազգ տերություն-

Համեմատել 19-րդ դարի երկրորդ կեսի, 20-րդ դարի սկզբի, Եվրոպական և Հայկական մշակույթը:

Ա. Կրթություն

Հայաստանի կրթությունը այդքան էլ զարգացած չէր, սակայն դեռ ապրում էր, քանի որ կային դպրոցներ՝ ազգային և պետական: Շեշտեմ, որ մենք այդ ժամանակներում չունեինք պետականություն: Ասեմ, որ Եվրոպայում իրավիճակը ընդհակառակն էր, կրթությունը գտնվում էր գագաթնակետում, որովհետև կային շատ ու շատ ուսումնական հասատություններ:

Բ. Հումանիտար գիտությունները

Եվ Հայաստանում, Եվ Եվրոպայում հավասարաչափ զարգանում էր Հումանիտար գիտությունը: Արդյունքում բարելավվում էին Քիմիան, Ֆիզիկան, Աստղագիտությունը և այլն:

Գ. Հիմնարար գիտություններ

Եվրոպայում հիմնարար գիտությունների մեջ էին մտնում՝ Իմաստասիրությունը (փիլիսոփայությունը), պատմագիտությունը, լեզվաբանությունը, իրավագիտությունը:

Իսկ Հայաստանում՝ Հայագիտությունը, որում ընդգրկվում էր՝ հայ պատմագիտությունը:

Ամփոփելով այս թեման կասեմ, որ Եվրոպայում ավելի շատ շեշտը դնում էին հիմնարար գիտությունների ողջ թեմաների վրա, իսկ Հայաստանում ինչպես ասացի հայագիտության :

Դ. Կերպարվեստ և ճարտարապետություն

Ինչպես, որ հումանիտար գիտությունն էր, այդպես էլ այս ոլորտն էր, որը զարգանում էր նույնպես հավասարաչափ: Արդյունքում Հայաստանում և Եվրոպայում շատ մեծ դեր ունեին կերպարվեստը և ճարտարապետությունը: Երկու տեղերում էլ կային շատ լավ նկարիչներ և ճարտարապետներ, ասեմ ,որ ես ավելի շատ կարևորում եմ ճարտարապետությունը, քանի որ նրա մեջ է ընդգրկվում քաղաքաշինությունը և գեղեցեկացնում, այն ամենը ինչ երևում է քաղաքում:

Ե. Երաժշտություն և օպերա

Երաժշտությունը և օպերան իմ կարծիքով ամենանրբաճաշակ ոլորտներից մեկն է, որտեղ գերակշռում է ճաշակը: Այդ հարցում Հայաստանը կոպիտ ասած անզիջող է, որովհետև իր պատմության մեջ ունեցել է այնպիսի տաղանդներ (Կոմիտասը, Արամ Խաչատրյանը և այլոք) , որոնք գրավել են այս ոլորտը : Ճիշտ է Եվրոպան նույնպես ունեցել է շատ տաղանդների, սակայն մեկ է, իմ կարծիքը մնում է անփոփոխ :

Աղբյուրները՝

Համաշխարհային պատմություն 8, էջ 150-157

Հայոց պատմություն 8, էջ 153-168

Պաբլո Պիկասոյի կենսագրությունը

Պիկասոն ծնվել է 1881 թվականի հոկտեմբերի 25-ին Իսպանիայի Անդալուզիա շրջանի Մալագա քաղաքում (նկարչի ամբողջական անունը, ըստ մկրտության վկայականի՝ Պաբլո Դիեգո Խոսե Ֆրանսիսկո դե Պաուլա Խուան Նեպոմուսենո Մարիա դե լոս Ռեմեդիոս Սիպրիանո դե լա Սանտիսիմա Տրինիդադ Ռուիս ի Պիկասո էր)։ Նա Դոն Ժոզե Ռուիզ ու Բլասկոյի և Մարիա Պիկասո ու Լոպեզի առաջին զավակն էր։ Պիկասոյի ընտանիքը պատկանում էր միջին խավին։ Նրա հայրը նկարիչ էր, որը մասնագիտացել էր հատկապես թռչունների բնապատկերներում։ Ռուիզը իր կյանքի ընթացքում հիմնականում եղել է Կրաֆտա դպրոցի արվեստի պրոֆեսոր և տեղի թանգարանի վարիչ։ Ռուիզի նախնիները եղել են աղքատ ազնվականներ։

Տուն, որտեղ ծնվել է Պիկասոն Մալագայում

Պիկասոն նկարչական ընդունակություններ է դրսևորել դեռ վաղ տարիքից։ Ըստ մոր, Պիկասոյի առաջին բառը եղել է “piz, piz” /lapiz բառից/, այսինքն՝ մատիտ։ Յոթ տարեկանում Պիկասոն հիմնական կրթություն է ստանում իր հոր մոտ որպես բնորդներ նկարող և յուղանկարիչ։ Ռուիզը ավանդական, ակադեմիական նկարիչ էր և ուսուցիչ, ով հավատում էր, որ ճիշտ ուսուցումը պահանջում է վարպետների կարգավորված կրկնօրինակում և նկարել մարդկային մարմնի պլաստիկ ու կենդանի մոդելներ։

1891 թ. ընտանիքը տեղափոխվում է Կորունա, որտեղ նրա հայրը դառնում է կերպարվեստի դպրոցի պրոֆեսոր։ Նրանք այստեղ մնացին շուրջ 4 տարի։ Մի անգամ Պիկասոյի հայրը նրան գտնում է անավարտ աղավնու իր էսքիզի վրա աշխատելիս։ Ասում են, թե բացահայտելով որդու տեխնիկայի ճշգրտությունը, Ռավիզը զգում է, որ իր 13-ամյա որդին գերազանցել է իրեն և ցանկանում է թողնել նկարչությունը։

1895 թ. դիֆթերիայից մահանում է Պիկասոյի յոթամյա քույրը՝ Կոնչիտան։ Նրա մահից հետո ընտանիքը տեղափոխվում է Բարսելոնա։ Ռուիզը համոզում է ակադեմիայի իր աշխատակիցներին՝ թույլ տալ որդուն քննություններ հանձնել ավագ դասարան ընդունվելու համար։ Սովորաբար այս գործընթացը ուսանողներից խլում էր մեկ ամիս, բայց Պիկասոյից պահանջվեց մեկ շաբաթ այն ավարտելու համար և հանձնաժողովը ակադեմիա ընդունեց 13-ամյա Պիկասոյին։ Ուսանողը կարգապահության պակաս ուներ, բայց կարողացավ ձեռք բերել ընկերներ, որոնք հետագայում պետք է ազդեցություն թողնեին Պիկասոյի հետագա կյանքի վրա։ Պիկասոյի հայրը իրենց տանից ոչ հեռու նրա համար սենյակ վարձեց, որպեսզի Պիկասոն կարողանա աշխատել մենակ։ Ռուիզը օրվա ընթացքում հաճախ էր գալիս ստուգելու և գնահատելու իր որդու աշխատանքները։

Պիկասոյի հայրը և հորեղբայրը որոշում են երիտասարդ նկարչին ուղարկել Մադրիդի Սան Ֆեռնանդոյի գեղարվեստի թագավորական ակադեմիայում՝ քաղաքի լավագույն արվեստի դպրոցում սովորելու։ Տասնվեց տարեկան հասակում Պիկասոն առաջին անգամ միայնակ ճանապարհորդության է մեկնում, բայց չի հավանում կանոնավոր ուսուցումը և ցուցակագրումից հետո այլևս չի հաճախում դասերին։ Սակայն նա Մադրիդում այլ գրավչություններ, հետաքրքրություններ է գտնում։ Դրանցից էր, օրինակ, Պրադոյի նկարիչների տունը։ Պիկասոյին առաձնահատուկ կերպով դուր էին գալիս Էլ Գրեկոյի աշխատանքները. տարրեր՝ նման երկարացված վերջավորությունների, գրավիչ գույներ և միստիկ դեմքի արտահայտություն, որոնք իրենց արտահայտությունը գտան Պիկասոյի հետագա աշխատանքներում;

Աղբյուրը՝ https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%A2%D5%AC%D5%B8_%D5%8A%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%BD%D5%B8

15 հետաքրքիր փաստ Պաբլո Պիկասոյի մասին

1. Նկարչի ամբողջական անունն է՝ Պաբլո Դիեգո Խոսե Ֆրանսիսկո Դե Պաուլա Խուան Նեպոմուսենո Մարիա Դե Լոս Ռեմեդիոս Սիմպրիանո Դե Լա Սանտիսիմա Տրինիդատ Մարտիր Պատիսիո Ռուիս Ի Պիկասո:

2. Պաբլո Պիկասոն նկարել սկսել է մանուկ հասակում, և նրա առաջին ուսուցիչը եղել է սեփական հայրը:

3. Առաջին բառը, որն արտասանել է փոքրիկ Պիկասոն, եղել է «մատիտ» բառը:

4. Նրա ծնողներն ընդունել են որդուն Իսպանիայի լավագույն գեղարվեստի ակադեմիան, բայց կամակոր երիտասարդը շուտով թողնում է ուսումը և գնում է Ֆրանսիա՝ ինքնուրույն գրավելու Փարիզը:

5. Փարիզ տեղափոխվելուց հետո սկսնակ նկարիչը երբեմն գումար չէր ունենում վառելափայտ գնելու համար և ստիպված էր լինում վառել սեփական նկարները:

6. Բնորդուհիներ նա ընտրում էր հիվանդանոցներում, թեթևաբարո կանանց շրջանում: Ըստ նկարչի, այդ կանանց հոգնած և տանջված դեմքերը ոգեշնչում էին իրեն:

7. Կյանքի ընթացքում Պիկասոն ստեղծել է ավելի քան 20 հազար նկար:

8. Ամենաթանկ նկարներից մեկը, որը վաճառվել է 179 մլն դոլարով, եղել է Պիկասոյի վրձնի գործը:

9. Տունը, որտեղ ծնվել է Պաբլո Պիկասոն, հիմա նրա անվան թանգարանն է: Այն գտնվում է Մալագայում:

10. Նա հայտնագործել է գեղանկարչության ժանր, որը քննադատներն անվանեցին «կուբիզմ»:

11. Հանճարեղ նկարչի կյանքում շատ կանայք են եղել: Նրա վերջին սերն իրենից փոքր էր 45 տարով:

12. Բացի նկարելուց, Պիկասոն նաև բանաստեղծություններ էր գրում:

13. Պաբլո Պիկասոն եղել է ամենահարուստ գեղանկարիչը պատմության մեջ:

14. Պիկասոն միշտ պնդել է, որ ինքն աթեիստ է:

15. Պիկասոյի հեղինակած նկարներն ավելի հաճախ են գողացվել, քան ցանկացած այլ նկարչի ստեղծագործություն:

Աղբյուրը՝ https://168.am/2022/01/20/1638971.html

Պատմություն մարտի 16-20 առաջադրանք 1

1. Պատմել հայկական կորպուսի , արևմտահայ դիվիզիայի մասին:

Ըստ որոշ փոփոխությունների, հայերը ձեռք բերեցին բանակային կորպուս ստեղծելու իրավունք: 1917թ նոյեմբերի 16-ին ստեղծվեց Հայկական կորպուսը: Այն առաջնորդում էր գեներալ Թովմաս Նազարբեկյանը,իսկ կոմիսարն էր՝ Դրոն: Հայկական կորպուսը և մեր դիվիզան պատասխանատու էին երկրի անվտանգության համար:

1.  Նկարագրել Արամ Մանուկյանին որպես քաղաքական գործիչ:

Շատ հզոր և խելացի գործիչ, որը ուներ արտակարգ լիազորություններ և աջակցում էր հայկական զորամասերի ստեղծման գաղափարին:

1. Վերլուծել Այսրկովկասում  իշխանության համար մղվող պայքարը:

Երզնկայի զինադադարը խախտած թուրքական բանակը անցավ հակահարձակաման : Շատ ուժեղ դիմադրությունից հետո հայկական զորքը և հայ բնակչությունը նահանջեց դեպի Էրզրում: Անդրանիկը նշանակվեց ռազմավարական շրջանի ղեկավար: Այս ամենը ոգևորեց հայ բնակչությանը: Սակայն Էրզրումը պաշտպանելը այդպես էլ չհաջողվեց և այն փետրվարի 27-ին անցավ թուրքերի ձեռքը: Մարտի երկրորդ կեսին թուրքական զորքը սկսեց սպառնալ արդեն Այսկովկասին և Արևելյան Հայաստանին: Պատճառը՝ Բրեստ-Լիտովսկի պայմանագրի կետերի մերժումն էր, որի արդյուքնում էլ սկսվեց ակտիվ բանակցությունները թուրքերի հետ: Բանակցությունները ընթացան թուրքերի գրաված Տրապիզոնում 1918թ մարտի 1-ից մինչև ապրիլի 1-ը: Հենց բանակցությունների սկզբից էլ պարզ դարձավ թուրքերի նվաճողական նպատակները: Թուրքերը շարունակեցին հայերին պարտադրել Բերստ-Լիտովսկի պայմանագրի կետերը ընդունել, հայերը հրաժարվեցին, իսկ վրացիները չկարողանալով դիմադրել թուրքական զորքերին, հանձնեցին Բաթումը:

1. Պատմել Անդրկովկասի Ժողովրդավարական Դաշնային Հանրապետության ստեղծման ընթացքի մասին:

1918 ապրիլի 6-8 Ալեքսանդրապոլում տեղի ունեցավ հայ ազգային-քաղաքական կազմակերպությունների խորհրդակցություն: Մասնակիցներից մեծամասնությունը հանդես եկավ Անդրկովկասն անհապաղ անկախ հռչակելու թուրքական պահանջի դեմ: Որոշվեց բոլոր ուժերը համախմբել, սակայն Սեյմը, ի դեմս վրաց-թաթարական մեծամասնության, 1918թ ապրիլի 9-ին հայտարարեց Ռուսաստանից երկրամասի անջատման ու անկախության հռչակման մասին: Ստեղծվեց Անդրկովկասի ժողովրդավարական Դաշնային Հանրապետությունը, հակիրճ ԱԺԴՀ: Հաստատվեց նոր կառավարություն ՝ վրացի մենշևիկ Ա. Չխենկելու գլխավորությամբ:

Պատմություն մարտի 4-10 առաջադրանք 2

•  Ներկայացնել Ռուսաստոնում հոկտեմբերյան հեղարջումից հետո Անդրկովկասում տեղի ունեցող փոփոխությունները :

Բոլշևիկների կուսակցությունը 1917թ հոկտեմբերի 25-ին Պետրոգրադում իրականացրեց պետական հեղաշրջում և իր ձեռքը վերցրեց իշխանությունը: Վլադիմիր Լենինի գլխավորությամբ ստեղծվեց նոր կառավարություն որը անվանվեց՝ Ժողովրդական կոմիսարների խորհուրդ (ԺԿԽ): Հենց այսպես սկսվեց Ռուսաստանի խորհրդային ժամանակաշրջանը: Այսրկովկասում գտնվող գրեթե բոլոր երկրները դատապարտեցին բոլշևիկյան հեղաշրջումը: Այսպիսով Ռուսասատնի մայրաքաղաքում տեղի ունեցած իշխանափոխությամբ երկրամասում առաջացավ իշխանական ճգնաժամ: Այն հաղթահարելու համար 1917թ նոյմեբերին Թիֆիլիսում գումարվեց գումարվեց տեղի քաղաքական և ռազմական ուժերի ներկայացուցիչների խորհրդակցությունը: Արդյունքում նոյեմբերի 15-ին ԱՀԿ-ն լուծարվեց, փոխարենը ի հայտ եկավ նոր մարմինը՝ Անդրկովկասյան կոմիսարիատը: Կոմիսարիատում գլխավոր պաշտոնները զբաղեցնում էին մենշևիկները և էսէռները: 12 կոմիսարներից ընդամենը 3-էին հայ: Նոր մարմինը թեև այս ամենի այդպես էլ չարդարացրեց իր հույզերը, փոխարենը այն տարավ դեպի վատ: Երկրում նոր բնույթ կրեց ավազակությունը և կողոպուտները, իսկ ազգամիջյան բախումների ալիքը հեղեց ամբողջ երկրամասն ու ճակատային թիկունքը:

•  Վերլուծել Երզնկայի զինադադարը:

Այս իրավիճակում ամեն ինչ շատ կտրուկ փոփոխվեց: Անդրկոմիսարիատը հաշուտյան բանակցություններ սկսեց Թուրքիայի հետ և արդյուքնում 1917թ դեկտեմբերի 5-ին Երզնկայում ստորագրվեց զինադադարի համաձայնագիր: Ռազմական գործողությունները դադարեցվեցին մինչև հաշտության պայմանագրի կնքումը: Հոկտեմբերյան հեղաշրջումից հետո փլուզվեց ռուս-թուրքական ճակատը: Ռուսական բանակը կնքված զինադադարից հետո անմիջապես դուրս բերեց իր զորքերը ճակատից, իսկ ազգային զորամասերը, որոնք պետք փոխարինեին ռուսներին , դեռ նոր էին ձևավորվում և ճակատ դե չէին հասել: Այսպիսով 1917թ դեկտեմբերի վերջին ճակատի՝ Արևմտյան Հայաստանի հատվածում մնացել էր 17-հազ մարտիկ, որը իմ կարծիքով սարսափելի էր հայերի համար:

• Ներկայացնել Արևմտյան Հայաստանի մասին բոլշևիկյան դեկրետը, գնահատել այդ փաստաթուղթը:

Խորհրդային Ռուսաստանի կառավարությունը 1917թ դեկտեմբերի 29-ին ընդունեց <<Թուրքահայաստանի մասին>> հրովարտակը (դեկրետը): Նոյեմբերին ստեղծվել էր հանձնաժողով որտեղ մասնկացում էին բոլշևիկներ Վահան Տերյանը, Սարգիս Լուկաշինը, ՀՅԴ ներկայացուցիչ Ռոստոմը և ուրիշները: Հենց այս հանձնաժողովի անդամներն էլ կազմեցին վերոհիշյալ հրովարտակի նախագիծը: Ծանոթանալով տվյալ հրովարտակին, այն կգնահատեմ +-:
+ ները
Բոլշևիկյան կառավարությունը ճանաչում էր Արևմտյան Հայաստանում հայերի ինքնորոշման (անկախ պետություն ստեղծելու, Ռուսաստանին միանալու կամ ինքնուրույն այլ որոշում կայացնելու) իրավունքը: Այդ իրավունքի իրագործման համար առաջարկվում էր ռուսական զորքերը դուրս բերել Արևմտյան Հայաստանից, ստեղծել հայկական ժողովրդական միլիցիա, բռնագաղթված հայերին վերադարձնել հայրենիք:

Գլխավոր – ը

Փաստացի ռուսական զորքերի դուրս բերումը նշանակում էր Արևմտյան Հայաստանը հանձնելը Թուրքիային, որովհետև այն մնում էր լրիվ անպաշտպան:

•  Վերլուծել Բրեստ-Լիտովսկի հաշտության պայմանագիրը: Հիմնավորել  Խորհրդային Ռուսաստանի վարած քաղաքականությունը՝ հայերի շահերի անտեսումը  և Արևմտյան Հայաստանի վերադարձը Թուրքիային:

Խորհրդային կառավարությունը խզեց հարաբերությունները Անտանտի դաշնակից երկրների հետ: Փոխարենը նա Բրեստ-Լիտովսկում 1917թ դեկտեմբերի 2-ին կնքեց զինադադար, իսկ հետո սկսեց բանակցությունները հակառակորդ Քառյակ միության հետ: Այս քաղաքական շրջադարձով խորհրդային ղեկավարությունը նպատակ ուներ պատերազմող երկրներում համաշխարհայինսոցիալիստական հեղափոխություն հրահրել: Այնպես որ, բոլշևիկների համար Արևմտյան Հայաստանի խնդրի լուծումը կոպիտ ասած ուներ անցյալի նշանակություն: Չնայած դրան՝ Հայկական հարցը քննարկվեց բանակցությունների ողջ ընթացքում: Շուտով Բրեստ-Լիտովսկի բանակցությունները ընդհատվեցին: Վերսկսեց պատերազմը: Գերմանիան անցավ հարձակման Պետրոգրադի ուղղությամբ, իսկ թուրքական զորքը՝ Կովկասյան ճակատի: Վերջ ի վերջո, շուրջ երեք ամիս ձգձգված բանկացություններից հետո Խորհրդային Ռուսաստանը 1918թ մարտի 3-ին Բրեստ-Լիտովսկում ստորագրեց հաշտության պայմանագիր իր համար շատ ծանր պայմաններով: Այս պայմանագրից հետո անտանտի նախկին անդամ Ռուսաստանը դուրս եկավ առաջին աշխարհամարտից: Ցավոք ըստ հաշտության պայմանագրի 4-րդ հոդվածի և ռուս-թուրքական լրացուցիչ պայմանագրի՝ Թուրքիային վերադարձվեցին Արևմտյան Հայաստանում գրավված հողերը: Ռուսաստանը պարտավորվեց իր զորքերը անահապաղ դուրս հանել ոչ միայն Արևմտյան Հայաստանից, այլև Կարսի և Բաթումի մարզերից: Ռուսաստանը պարտավորվում էր նաև Անդրկովկասից հանել իր բոլոր ուժերը և զորացրել հայկական զորամասերը: Այսպիսով՝ Բրեստ-Լիտովսկի պայմանագրով ոտնահարվեցին հայ ժողովրդի իրավունքները: Բոլշևիկները քայլեր ձեռնարկեցին իրենց նախկին թշնամիների հետ, որպեսզի չկորցնեն իրենց իշխանությունը: Այս ամենից հետևեց մի զարմանալի փաստ՝ երբ ստորագրվում էր այդ չարաբաստիկ պայմանագիրը, պարզվում էր, որ Ռուսաստանը իր զորքը արդեն դուրս էր բերել Կովկասյան ճակատից և վերսկսել էր պատերազմը Արևմտյան Հայաստանի տարածքում:

Պատմություն մարտի 4-10 առաջադրանք 1

• Նկարագրել 1917թ. սկզբին Ռուսաստանում տեղի ունեցող փոփոխությունները:

1917թ փետրվարի վերջին Ռուսաստանում սկսվեցին հեղափոխություններ, որոնց արդյուքնում տապալվեց միապետությունը: Երկիրը բռնեց ժողովրդավարական հանրապետության ձևավորման ուղին: Մարտի 2-ին կազմվեց ժամանակավոր կառավարություն, որը համարվում էր բարձրագույն գործադիր իշխանության նոր մարմինը Ռուսաստանում: Հեղափոխական ալիքը իր հերթին հասավ Անդրկովկաս և տարածվեց Հայաստանում: Բոլորը ողջունում էին հեղափոխությանը և պահանջում իրական ազատությունների և իրավունքների հաստատում: Այս դեպքերից հետո, երբ հեղափոխությունը մտավ մարդկանց կյանքը, վերջնական վերացվեց Կովկասի փոխարքայությունը: Փոխարենը 1917թ մարտի 9-ին կազմվեց երկրամասի իշխանության նոր մարմինը՝ Անդրկովկասյան հատուկ կոմիտեն (ԱՀԿ): ԱՀԿ-ում հայերի ներկայացուցիչն էր՝ Միքայել Պապաջանյանը: ԱՀԿ-ն իր ողջ գործոնեության ընթացքում այդպես էլ հեղինակավոր իշխանություն չդարձավ երկրամասում:

• Համեմատել հայերի նկատմամբ ցարիզմի և ժամանակավոր կառավարության վարած քաղաքականությունը:

Ռուսաստանը սկսեց ձեռնարկել լավատեսական քայլեր հայերի համար: 1917թ ապրիլի 26-ին հրապարակվեց ժամանակավոր կառավարման որոշումները հայկական գրավված տարածքների կառավարման վերաբերյալ: Առաջին անգամ Օսմանյան կայսրության գրաված տարածքները միավորվեցին և անվանվեցին Թուրքահայաստան: Այն կազմված էր երեք մարզերից՝ Էրզրումից, Խնուսից և Վանից: Արևմտյան Հայաստանը կառավարելու էր գեներալ-կամիսար Հակոբ Զավրյանը: Տարածքն անմիջականորեն ենթարկվում էր ժամանակավոր կառավարությանը: Սա ժամանակավոր կառավարության վարած քաղաքականությունն էր, որը հայերին ընդհանրապես օգուտ չէր տալիս, իսկ Ռուսաստանինը՝ ի տարբերություն Օսմանյանի՝ հնարավորություն էր տալիս վերաբնակվել հիշյալ մարզերում:

• Համեմատել, համադրել, արևմտահայերի, արևելահայերի հրավիրված առաջին համագումարների բովանդակությունը:

Արևմտահայերի առաջին համագումարը տեղի ունեցավ Երևանում 1917թ մայիսին, որտեղ քննարկվեցին Հայրենիքի վերաբնակեցման, Հայաստանում ազգային վարչություն կազմակերպելու, կրթական, տնտեսական և այլ հարցերը:

Արևելահայերի առաջին համագումարը տեղի ունեցավ Թիֆլիսում 1917թ աշնանը: Մասնակցում էին քաղաքական և հասարակական տարբեր կազմակերպությունների 228 պատգամավորները, որոնց կեսից ավելին դաշնակցականներ էին: Համագումարը որոշումներ կայացրեց Կովկասյան ճակատի պաշտպանության, հայկական ազգային զորամասերի ստեղծման և այլ հարցերի վերաբերյալ:

Արևմտահայերը իրենց համագումարում շեշտը ավելի շատ դրեցին ներքին քաղաքականության վրա, իսկ Արևելահայերը արտաքինի:

•  Պատմել Հայոց ազգային խորհրդի ստանձնած դերակատարման մասին:

Արևելահայերի համագումարից հետո ստեղծվեց 15-հոգանոց գործադիր մարմինը, որի նստավայրը Թիֆլիսն էր: Հենց այս մարմինն էր զբաղվում ազգային խնդիրների հարցերով:

•  Հիմնավորել հայերի շահագրգռված լինելը երկրամասում սահմանափոխություն կատարելու հարցում:

Հայերի շահագռգռվելու գլխավոր պատճառը՝ տուժած մնալն է, ինչի արդյունքում էլ հայերը մինչև վերջ պայքարում են սահմանափոխությունների համար: Այս թեմայի շուրջ կատարված բազմաթիվ քննարկումներից հետո՝ 1917թ հրապարակ եկավ Անդրկովկասի վարչական սահմանափոխության վերաբերյալ կառավարական ծրագիրը: Ըստ դրա՝ հայաբնակ գավառներից կազմվելու էին 3 հայկական նահանգներ ՝ Երևանի, Ալեքսանդրապոլի, Գանձակի՝ 64-հազ քառ.կմ ընդհանուր տարածքով: Այստեղ Արևելահայերի համագումարը իր հավանությունը տվեց ծրագրի վերաբերյալ, սակայն հետագայում այդ հարցին գերակշռեց վրաց-մահմեդական համագործակցությունը և այդպես էլ այդ ծրագիրը չիրագործվեց:

Հոդվածի վերլուծություն

Հոդվածի Հեղինակն է՝ Տիգրան Հայրապետյանը

Հեղինակի մասին՝

Ծնվել է 1964 թվականի մարտի 18-ին Երևանում, Հայկական ԽՍՀ։ Աշխատել սկսել է 16 տարեկանից։

Ավարտել է ԵՊՀ արևելագիտության ֆակուլտետի արաբագիտության բաժինը։ Ավարտել է Հաբիբ Բուրգիբի անվան Կենդանի լեզուների թունիսյան ինստիտուտը։ Արցախյան շարժման ուսանողական առաջնորդներից մեկն էր։

Գլխավորել է Երևանում իր կողմից հիմնված քաղաքական և միջազգային հետազոտությունների կենտրոնի աշխատանքը։ 1991 թվականից Տիգրան Հայրապետյանի հրապարակախոսական հոդվածները և վերլուծաբանական նյութերը կանոնավորապես տպագրվում էին Հայաստանի և Եվրոպայի մամուլում։

Մահացել է՝ 9 մարտի 1999թ ավտովթարից:

Հոդվածը գրվել է՝ Դեկտեմբերի 25, 1991թ:

Վերնագիրն է՝ Ինքնուրույն քաղաքականություն, ո՞ւր է ուղղված մեր հայացքը:

Վերլուծում՝

Հոդվածը ընթերցելուց հետո շատ հետաքրքիր տպավորություններ ունեցա և հասկացա, թե ինչքան կարևոր բան է քաղաքակրթությունը (Քաղաքակրթություն նշանակում է` Մարդկության հոգևոր, նյութական ու քաղաքական մակարդակի բարձր աստիճան)մեր հասարակության համար: Անցել է մոտավորապես 33 տարի, սակայն այս հոդվածի իմաստը չի կորցրել իր արդիականությունը: Այստեղ Տիգրան Հայրապետյանը շեշտը ավելի շատ դրել է մեր քաղաքակրթության վրա, որը կարծում եմ, որ շատ հետաքրքիր թեմա է, մի շարք ուսումնասիրություններ կատարելու համար: Ասեմ, որ հոդվածը բավականին բարդ է գրված և պահանջում է լիակատար ուշադրություն թեմայի կոնտեքստը հասկանալու համար (Սա իմ սյուբեկտիվ կարծիքն է) : Նա հոդվածում քաղաքակրության մեջ ներառել է տարբեր իշխանությունների և կառավարությունների գործոնեությունները: Նրա հիմնական խնդիրն էր հասկանալ, թե տվյալ իշխանությունը իր ժողովրդին ո՞ր կողմը կտանի, դեպի լա՞վը, թե դեպի վատը: Այսպիսով նա իր հոդվածում կարևորեց այն փաստը, որ իշխանությունները պետք է լինեն շատ ուշադիր երկրի հանդեպ, հզորացնեն բանակը, զարգացնեն քաղաքակրությունը, մի խոսքով երկիրը տանեն դեպի լավը և մարդկության կյանքում նորություններ մտցնեն: Սա էին այն գլխավոր նպատակները, որոնք հոդվածում Տիգրան Հայրապետյանը ցանկանում էր մանրակրկտորեն վերլուծել: