Ամեն օր, մարմնամարզության ժամին մենք գնում ենք բակ և շարք ենք կանգնում: Բակում մարզվում ենք, վազում ենք, հեծանիվ ենք վարում և խաղեր ենք խաղում: Օրինակ՝ բադերի որսորդ, ֆուտբոլ, վոլեյբոլ: Մեր առօրյան շատ հետաքրքիր և հագեցած է անցնում:
Day: December 21, 2020
ՋՐԻ ՇԱՐԺՈՒՄՆ ՕՎԿԻԱՆՈՍՈՒՄ, ՕՎԿԻԱՆՈՍԱՅԻՆ ՀՈՍԱՆՔՆԵՐ
Համաշխարհային օվկիանոսում ջուրր գտնվում է մշտական շարժման մեջ: Դրա տեսակներից են ալիքավորումը և ցունամին:
Ալիքավորումն առաջանում է հիմնականում քամիների ներգործությամբ: Ալիքավորման դեպքում ջուրր միայն տատանողական շարժում է կատարում: Առաջացած տատանումներն ալիքի տեսքով հասնում են մինչե ցամաք, հարվածում ափին և փշրվում:
Ալիքավորման տարատեսակ է ցունամին, որն առաջանում է օվկիանոսի հատակում տեղի ունեցած ուժեղ երկրաշարժից: Ցունամին շատ հաճախ ավերում է ափամերձ բնակավայրերը՝ պատճառելով նյութական վնասներ և մարդկային զոհեր:
Օվկիանոսում ջրի ուղղաձիգ շարժման պատճառներից է նաև Արեգակի ե Լուսնի ձգողական ուժը, որի շնորհիվ առաջանում է մակրնթացության և տեղատվության երևույթը Երկրի վրա:
Օվկիանոսում ջրի մակարդակի բարձրացումր կոչվում է մակընթացություն, իսկ իջեցումը՝ տեղատվություն: Օրվա րնթացքում դիտվում է երկու մակրնթացություն և երկու տեղատվություն, որոնք իրար հաջորդում են 6 ժամը մեկ:
Համաշխարհային օվկիանոսում ջրի հորիզոնական շարժումն արտահայտվում է օվկիանոսային հոսանքների ձևով, որոնք կարծես թե վիթխարի գետեր լինեն օվկիանոսում:
Օվկիանոսային հոսանքների առաջացման հիմնական պատճառր մշտապես նույն ուղղությամբ փչող քամիներն են:
Համաշխարհային օվկիանոսում հոսանքներն առաջացնում են վիթխարի շրջապտույտ. հասարակածային շրջաններից տաքացած ջուրր տեղափոխում են մերձբեևռային շրջաններ, որտեղ, սառելով, ծանրանում, իջնում է օվկիանոսի խորքերը և հատակով նորից վերադառնում հասարակածային շրջաններ:
Օվկիանոսային հոսանքները լինում են տաք և սառը: Տաք են կոչվում այն հոսանքները, որոնց ջերմաստիճանը բարձր է հարևան ջրերից: Քարտեզներում տաք հոսանքները պատկերվում են կարմիր, իսկ սառը՝ կապույտ գույնով։
Առավել հայտնի տաք հոսանքներից են Գոլֆստրիմը՝ Ատլանտյան օվկիանոսում, Հյուսիսխաղաղօվկիանոսյանը՝ Խաղաղ օվկիանոսում:
Սառը հոսանքներից են Լաբրադորյանը՝ Ատլանտյան օվկիանոսում, Կալիֆոռնիականը՝ Խաղաղ օվկիանոսում:
Օվկիանոսային հոսանքների դերը կիմայի ձեավորմաս գործում: Օվկիանոսային հոսանքների դերը մեծ է երկրագնդի կլիմաների ձևավորման գործում: Հասարակածային շրջաններից դեպի մերձբևեռային շրջաններ շարժվելով՝ տաք հոսանքներն իրենց հետ մեծ քանակությամբ ջերմություն են տեղափոխում՝ մեղմելով այդ շրջանների ցուրտը:
Տաք հոսանքների վրա ձևավորված ջրային գոլորշիները, տեղափոխվելով ցամաք, իրենց հետ բերում են ջերմություն ու խոնավություն:
Սառը հոսանքների վրա ջրի ջերմաստիճանը ցածր է, օդը համեմատաբար չոր է, տեղափոխվելով ցամաք՝ տեղումներ չի առաջացնում, և գոյանում են անապատներ:
Հարցեր և առաջադրանքներ
- Համաշխարհային օվկիանոսում ջրի շարժման ի՞նչ տեսակներ գիտեք։
Համաշխարհային օվկիանոսում ջուրր գտնվում է մշտական շարժման մեջ: Դրա տեսակներից են ալիքավորումը և ցունամին:
- Ի՞նչ են մակընթացությունը և տեղատվությունը:
Օվկիանոսում ջրի մակարդակի բարձրացումր կոչվում է մակընթացություն, իսկ իջեցումը՝ տեղատվություն:
- Ի՞նչ է օվկիանոսային հոսանքը:
Համաշխարհային օվկիանոսում ջրի հորիզոնական շարժումն արտահայտվում է օվկիանոսային հոսանքների ձևով, որոնք կարծես թե վիթխարի գետեր լինեն օվկիանոսում:
- Օվկիանոսային հոսանքի ի՞նչ տեսակներ գիտեք: Բերեք օրինակներ:
Օվկիանոսային հոսանքները լինում են տաք և սառը: Տաք են կոչվում այն հոսանքները, որոնց ջերմաստիճանը բարձր է հարևան ջրերից: Քարտեզներում տաք հոսանքները պատկերվում են կարմիր, իսկ սառը՝ կապույտ գույնով։
- Օվկիանոսային հոսանքներն ի՞նչ ազդեցություն ունեն կլիմայի ձևավորման վրա:
Օվկիանոսային հոսանքների դերը մեծ է երկրագնդի կլիմաների ձևավորման գործում: Հասարակածային շրջաններից դեպի մերձբևեռային շրջաններ շարժվելով՝ տաք հոսանքներն իրենց հետ մեծ քանակությամբ ջերմություն են տեղափոխում՝ մեղմելով այդ շրջանների ցուրտը:
Լեզվական աշխատանք
142.
Թոռնիկս արագ թռավ տատի գիրկը:
Միաժամանակ երեք գիրք է կարդում:
Հորդ անձրևը կտրվելու միտք չուներ:
Հորթը տրտինգ տալով վազեց մոր մոտ:
143.
Որթերի մեջ անծանոթ մի աղջիկ տեսա:
Որդերի պատճառովը ձկնորսության չգնացի:
Շատ հաջող ավարտ ունեցավ մեր ձեռնարկը:
Հաչող շունը կծան չի լինում :
Երեխայի կտրիչ ատամներն արդեն դուրս էին եկել:
Իմ բոլոր կտրիճ ընկերները հավաքվել են այսօր:
144.
Նստելու համար մի հարդ տեղ եմ փնտրում:
Քամին ամբողջ հարթը բարձրացրել ու պտտում էր օդում:
Տարբեր ախտեր քայքայել էին մարմինը:
Փոշիով ու աղտերով էր ծածկված փողոցը:
Մի ուղտ քարավաինց առանձնացել էր:
Քո արած ուխտը թանկ է բոլորիս համար:
145.
Խոսքս մի՛ ընդհատիր:
Մինչև ե՞րբ պիտի ծածուկ պահես:
Անձրևն ինչպես սկսվել էր, այդպես էլ ավարտվեց:
Օդանավի վայրէջքը ոչ ոք չնկատեց:
Երեխայի նման հրճվանքից ուշաթափվում էին ու լիաթող ծիծաղում:
Եղնիկի հորթը մորն է փնտրում:
146.
Հորեղբորս որդին մրջյուններով շատ է հետաքրքրվում:
Մրջյունները կանոնավոր զորք ունեն և հարևան միջատների դեմ պատերազմելու են դուրս գալիս կանոնավոր շարքերով:
Մրջյուններն էլ հակառակորդ ունեն, դրանք խոշոր ճանճերն են:
Թափառաշրջիկ մրջյունները ճանապարհ են ընկնում մայրամուտին և գիշերը:
Վազգեն Քամալյանի ուսումնական բլոգը 